تئوری z چیست و چه مزایایی دارد؟

ویلیام جی اوچی مشاور آمریکایی در سال 1981 در کتابی به نظریه z پرداخت در این کتاب روش مدیریت ژاپنی را با عنوان تئوری زد معرفی می کند. ویلیام اوچی در این کتاب تئوری زد را برای اولین بار بیان کرده است.

او این روش را به عنوان روش مدیریتی جدید توصیف کرده است که سازمان ها را از مدل سیستم های آمریکایی و ژاپنی بهره مند می کند.

با اجرای درست تئوری زد(روش مدیریت ژاپنی) می توان امنیت شغلی را در کارکنان افزایش داد و شاهد فرسودگی شغلی، کاهش کیفیت زندگی کاری یا از بین رفتن اعتماد کارکنان به سازمان نخواهیم بود.

در این مقاله قصد داریم به این موضع بپردازیم که تئوری مدیریتی زد چیست و چه ویژگی هایی دارد؟

تئوری زد چیست؟

نظریه زد با هدف به کار بردن سبک مدیریت ژاپنی در سازمان های آمریکایی از سمت اوچی معرفی شد. ویلیام اوچی بیان می کند که بکار بردن سبک مدیریت ژاپنی در سازمان های آمریکایی موجب بالا رفتن کارایی و عملکرد سازمان ها می شود.

تئوری زد بیانگر فرهنگ ژاپنی است که کارمندان با تعهد و مسئولیت پذیری بیشتر؛ توانایی انجام کارهای زیادی را خواهند داشت.

در واقع ویلیام اوچی با معرفی این نظریه ژاپنی نحوه اداره سازمان های ژاپنی را به طور کامل توضیح می دهد.

او بر این باور است که حمایت مادی و معنوی کارکنان در طول خدمت، وجود فضای صمیمی و همبستگی بین کارکنان و اشتراک گذاری دانش بین آنها در عین حال نظارت بر عملکرد کل اعضای تیم موجب تعلق خاطر بیشتر کارکنان نسبت به سازمان شده و عملکردآنها را بهبود می دهد.

ویلیام اوچی در تئوری z برخی ویژگی ها را برای سازمان های ژاپنی تعریف کرده است که شامل استخدام دائمی، ارتقاء سمت تدریجی، تصمیم گیری تیمی، مسئولیت پذیری گروهی می شود که کاملا نقطه مقابل روش مدیریتی سازمان های آمریکایی است.

ویلیام اوچی با علم به این مسائل تئوری z را ارائه داده است و بر این باور است که برخی ویژگی های سازمان های ژاپنی می تواند به طور کامل و موثر در سازمان های آمریکایی پیاده سازی شود.

ویژگی های تئوری z

نظریه مدیریتی زد شامل ویژگی هایی است که به برخی از آنها اشاره شد؛ در ادامه به طور کامل به این ویژگی ها می پردازیم.

✔استخدام مادم العمر و همیشگی

این خصوصیت در مدیریت ژاپنی به این معنی است که وقتی فردی در سازمان استخدام می شود به طور همیشگی در بعنوان کارمند آن سازمان باقی خواهد ماند و حقوق و مزایای او هم بدون کم و کاست پرداخت می شود.

سازمان به عنوان خانواده فرد می باشد و او همیشه در عضویت این خانواده خواهد بود.

✔نظام تصمیم گیری رینگی

نظام تصمیم گیری رینگی یک روش کار و فرهنگ سازمانی است که ریشه در سنت های کشور ژاپن دارد.

در این نظام مدیران معتقدند که هم فکری موجب شکل گیری تصمیمات بهتر در سازمان می شود و وظیفه آنهاست که افراد سازمان را در تصمیم گیری ها دخیل کنند.

در نظام تصمیم گیری رینگی افراد سازمان مانند اعضای یک خانواده هسستند و مبنای آن مشورت و همفکری در تصمیم گیری هاست.

این تصمیم گیری ها اگر نتیجه بخش باشد موفقیت آن برای همه سازمان خواهد بود و اگر با شکست روبرو شود هم مسئول آن همه تیم هستند.

پیشنهاد می شود:6مرحله مهم انواع تصمیم گیری در سازمان 

✔ترفیع درجه و رتبه بندی کارکنان

در شرکت های ژاپنی ترفیع رتبه همه کارکنان از افراد کم سابقه و مستعد تا کارکنان رده بالای سازمان را شامل می شود. مسیر ترفیع رتبه به آرامی و زمان طولانی را به خود اختصاص می دهد. ارزشیابی توسط سرپرستان انجام می شود.

✔دیدگاه همه جانبه نسبت به کارکنان

در اکثر سازمان ها دیدگاه مدیران نسبت به کارمندان با توجه به نوع فعالیت و وظیفه او می باشد، در حالیکه در تئوری Z توجه و رسیدگی عمقی تر نسبت به زندگی حرفه ای کاری و شخصی کارکنان مد نظر می باشد.

در نظریه ژاپنی مدیران نسبت به ویژگی های شخصیتی کارکنان کنجکاو و علاقه مند هستند.

از ویژگی های تئوری زد در روش های مدیریت نگرانی و توجه به کارکنان احساس میشود.

در مدیریت ژاپنی توجه به کارکنان بیش از محیط و فضای کاری است که به آنها حسی فراتر از کارمندی و عضو خانواده بودن می دهد و ارزشمندی حضور کارکنان را می رساند.

مزایای تئوری Z

◾افزایش انگیزه کارکنان سازمان در راستای بهبود عملکرد آنان و ایجاد وفاداری

◾توجه و حساسیت نسبت به کارکنان حس ارزشمندی را در آنها ایجاد و موجب مسئولیت پذیری و تعهد بیشتر آنها می شود

◾همبستگی، صمیمیت و روابط کاری بین کارکنان را بهبود می بخشد.

◾شرکت کارمندان در تصمیم گیری و مشورت گرفتن از آنها در تصمیمات مهم همکاری و تعهدی تیمی را افزایش می دهد.

◾ایجاد حس اعتماد بین کارکنان،مدیریت سازمان تنش های موجود را کاهش می دهد و همکاری و مشارکت بین کارکنان بهبود می یابد.

معایب تئوری Z

◾کارکنان دارای نیازهای مادی و دغدغه های فکری خارج از محیط کار؛ ممکن است انگیزه کافی برای زندگی در فضای کاری و داشتن روابط قوی با افراد در سازمان را نپذیرند.

◾داشتن امنیت شغلی کامل هم ممکن است سبب کم تعهدی و ناکارآمدی کارمندان شود و در نتیجه مدیران هم کارکنان با عملکرد منفی را نمی پذیرند.

◾برخی مدیران از شرکت دادن کارکنان در تصمیم گیری برای پروژه های مهم خودداری می کنند و کارمندان آزادی عمل کافی را نخواهند داشت.

◾تئوری Z برمبنای فرهنگ و سنت های ژاپنی مطرح شده است و ممکن است پیاده سازی آن در فرهنگ کشورهای دیگر مشکل باشد.

سخن پایانی

نظریه ژاپنی تحت عنوان تئوری Z نظریه مطرح شده از مدیریت ژاپنی است که از تئوری های مهم در زمینه مدیریت سازمان می باشد.

تئوری Z به نتایج موثر و موفقیت آمیزی دست یافته که بر مبنای آن می توان جو مشارکتی، تعامل بین کارکنان سازمان، مسولیت پذیری بیشتر و ایجاد پیوند قوی بین کارکنان را افزایش داد.

به طوری که افراد خود را به شکل یک خانواده و عضوی از سازمان بدانند که در موفقیت ها و شکست های سازمان سهیم هستند.

در این مقاله از وب سایت مدیرناب سعی کردیم به بررسی تئوری زد، ویژگی های تئوری Z و مزایا و معایب این نظریه ژاپنی پرداخته تا کمک کنیم که در مسیر سیستم سازی کاربردی کسب و کار گام های موثری بردارید.

برای آشنایی بیشتر و کسب اطلاعات می توانید دوره مودا – اتلاف‌شناسی در کسب و کار Muda – Waste را از سایت ما تهیه و در کوتاه ترین زمان ممکن سطح راندمان و بهره وری کسب و کار خود را بهبود بخشید.