شهریور
مدیریت کارخانه با مدیریت ژاپنی, مقالات آموزشی
مدیریت تامین کانبان
مدیریت تامین کانبان یک ابزار بهینه‌سازی زنجیره تامین است که کسب‌وکارها می‌توانند از آن برای بهبود کارایی استفاده کنند. کانبان یکی از اجزای سیستم مدیریت تولید ناب یا به هنگام است که در آن اجزا و موجودی مورد نیاز دقیقا در وقت نیاز تکمیل می‌شود. ابزار کانبان به شرکت‌ها کمک می‌کند تا تولید را بهبود بخشند و موجودی را کاهش دهند.
روش کانبان چیست؟
روش کانبان ابزاری است که در فرآیندهای ناب و برنامه‌های تکمیل موجودی به هنگام برای کمک به شرکت‌ها برای بهبود تولید و کاهش موجودی کلی استفاده می‌شود. سیستم کانبان، عرضه و تولید کالاها را در فرآیندهای تولیدی سازماندهی می‌کند که بر اساس روش به‌موقع (JIT) عمل کنند. (تنها مقدار لازم از مواد خام را در زمان مناسب در اختیار داشته باشند). هدف نهایی این است که ظرفیت تولید را با تقاضا تنظیم کنیم تا از ذخیره بیش از حد و زمان انتظار غیرضروری بین فرآیندها جلوگیری شود. سیستم کانبان در دهه 1950 در تویوتا به عنوان بخشی از روش تولید ناب (به حداقل رساندن ضایعات برای افزایش بهره‌وری) توسعه یافت. مهندس صنایع تایچی اوهنو مدل تولید ناب و ابزار کانبان را طراحی کرد. این سیستم تولید به عنوان راه‌حلی برای مقابله با رکود بزرگی که صنعت ژاپن پس از جنگ جهانی دوم در آن فرو‌رفته بود، شناسایی شد. کانبان در زبان ژاپنی به معنای تابلوی تبلیغاتی یا بیلبورد است. در دهه 1970 کانبان مقبولیت گسترده‌ای در غرب به دست آورد. در کانبان سنتی، کارمندان از سیگنال‌های بصری استفاده می‌کنند تا بگویند فرآیند تولید چقدر باید اجرا شود. سیگنال‌های بصری همچنین به آن‌ها اطلاع می‌دهند که چه زمانی باید متوقف شوند یا تغییر کنند. این فرآیند تولید به مقدار پیش‌بینی‌شده را با تولید به مقدار نیاز جایگزین می‌کند. به طوری که موجودی در حال ساخت بسیار کمی وجود داشته باشد. مدیریت تامین کانبان افزایش کارایی را با کاهش مواد زیر ایجاد می‌کند:
- کاهش موجودی کالای در جریان ساخت
- کاهش زمان تاخیرها
- کاهش دوباره کاری‌ها
ایده مدیریت تامین کانبان
کانبان سیستمی برای برقراری ارتباط با سفارشات تولید و تکمیل مواد است. سیستم کانبان در مدل‌های تولیدی استفاده می‌شود که مستقیماً به تقاضا پاسخ می‌دهند (سیستم کششی که به موجب آن، تا زمانی که کارخانه تولید سفارش قطعی از مشتری دریافت نکند، تولید محصول آغاز نمی‌شود). تایچی اوهنو سیستم کانبان را با الهام از قوانین سوپرمارکت‌های آمریکایی ابداع کرد. یعنی مشتریان محصولاتی را که همگی دارای برچسب هستند از قفسه ها خارج می‌کنند. در هنگام تسویه حساب، صندوق فروش تمام برچسب‌های کالاهای فروخته شده را جمع آوری می‌کند و اقلام فروخته شده را بر اساس برچسب‌ها سفارش می‌دهد. سپس سفارشات از انبار ارسال شده و جایگزین کالاهای فروخته شده در قفسه فروشگاه می‌شوند. انبار نیز به نوبه خود، سفارش تکمیل مجدد دیگری را برای تامین‌کنندگان یا تولیدکنندگان خود ارسال می‌کند. به همین ترتیب در سراسر زنجیره تامین این کار انجام می‌شود.
سیستم کانبان چگونه عمل می‌کند؟
همانطور که گفته شد، ترجمه تحت اللفظی کانبان در ژاپنی “تابلو” است. روش کانبان با این کلمه نام گذاری شد زیرا در ابتدا از کارت‌هایی برای درخواست قطعات مورد نیاز در فرآیند قبلی استفاده می‌شد. هنگامی که سفارش تکمیل می‌شد، کارت کانبان به ایستگاه اصلی خود بازمی‌گشت. این کارت‌ها حاوی اطلاعاتی بودند که هر دسته از مواد را شناسایی می‌کردند: کد، اندازه قطعه، مقصد، مشتری درخواست‌کننده و غیره. کارت‌ها در هر یک از ظروف یا قفسه‌هایی که محصول را در خود جای می‌داد آویزان می‌شدند.
به دلیل سیگنال‌دهی بصری و بلادرنگ کانبان، هر منطقه در خط تولید نوع و مقدار صحیح از مواد خام مورد نیاز فرآیند را جذب می‌کند. در واقع با ابزار مدیریت تامین کانبان، جذب مواد خام دقیقاً در زمان مورد نیاز انجام می‌شود. در سیستم‌های سنتی شرکت‌ها مجبور می‌شوند مقدار پیش بینی شده‌ای از مواد را در دسترس داشته باشند که ممکن است غیر ضروری باشد. اما در سیستم‌های تولیدی که از ابزار کانبان استفاده می‌کنند مواد در وقت نیاز و دقیقا به مقدار مورد نیاز به خط تولید ارسال می‌شود. Kanban برای موثر بودن به موجودی دقیق نیاز دارد. بنابراین ابزارهای دیگری مانند چرخه شمارش و موجودی‌های فیزیکی باید یکپارچه شوند. محرک انجام این “کشش” یا جذب منابع در مراحل خط تولید کارت کانبان است. کارت کانبان می‌تواند به شکل موارد زیر باشد:
- یک کارت فیزیکی
- نوعی سیگنال الکترونیکی
- انواع سیگنال‌های بصری
برای از بین بردن خطاهای دستی و گم شدن کارت‌ها، در دنیای امروز اغلب ابزار کانبان الکترونیکی است. در واقع بارکدها به جای استفاده از کارت‌های فیزیکی اسکن می‌شوند. امروزه سیستم کانبان با نرم افزارهای کاربردی جایگزین شده است که فرآیند پر کردن کارت‌ها را انجام می‌دهند. سیستم کار را می‌توان با استفاده از تابلوهای کانبان که از ستون‌های مختلفی تشکیل شده‌اند، که کارت‌های مجازی را در آن قرار می‌دهند، نشان داد. به این ترتیب هر ستون وضعیت هر کار و مسئول انجام آن را نشان می‌دهد. سیستم کانبان در ابتدا در یک زمینه صنعتی تصور شد، اما امروزه در مدیریت انواع پروژه‌ها مانند پروژه‌های مرتبط با توسعه نرم‌افزار نیز اجرا می‌شود.
مزایای روش کانبان در لجستیک و تولید
سیستم کانبان دارای طراحی ساده‌ای است و مزایای زیادی در سیستم مدیریت ژاپنی دارد که می تواند توضیح دهد که چرا این روش تا این حد گسترده شده است. اول از همه، درک و پیاده‌سازی چنین سیستمی آسان است. حداقل یک نسخه ساده از Kanban برای هر سیستم تولیدی قابل اجراست. بنابراین هم برای مدیریت و هم تیم‌ها مورد توجه قرار می‌گیرد و مدیریت تغییر را کمتر چالش‌برانگیز می‌کند. همچنین طبیعتاً انعطاف‌پذیر و همه‌کاره است و می‌تواند به راحتی با ویژگی‌های یک شرکت مطابقت پیدا کند. یکی از دلایل اصلی درک آسان کانبان، استفاده آن از سیگنال‌های بصری مانند کارت، فضای خالی یا جعبه است. در یک سیستم ایده‌آل کانبان، همه چیز طوری طراحی شده است که همه چیز را آشکار کند! جعبه‌های خالی در مکان‌های مشخص قرار می‌گیرند. میزهایی با اندازه‌های مشخص را می‌توان برای نمایش اقلام معیوب مرتب کرد و غیره. کارت‌ها معمولاً دارای رنگ‌های روشن هستند و در آن‌ها از فونت‌های بزرگ استفاده می‌شود. کارت‌ها همچنین می‌توانند حاوی اطلاعات اضافی مانند دستور العمل‌ها یا مجموعه‌ای از حرکات برای جمع آوری تمام اطلاعات ساده و مرتبط در یک مکان باشند. ایده اصلی این است که بتوانیم یک موقعیت را با یک نگاه ارزیابی کنیم. سیستم کانبان یک ابزار کامل برای اجرای روش به هنگام است. زیرا:
- به شما امکان می‌دهد کار در حال انجام را تجسم کنید و بنابراین، به راحتی هر مرحله از چرخه تولید یا تکمیل را شناسایی کنید.
- به شما امکان می‌دهد محدودیت‌های کار در حال انجام (WIP) را برای جلوگیری از تنگناها را تنظیم کنید.
- مدیریت تامین کانبان با پیوند دادن مراحل مختلف، به‌عنوان یک سیستم کنترلی برای تولید و مواد موجود در انبارهای مختلف عمل می‌کند.
- از تولید بیش از حد و ذخیره اضافی جلوگیری می‌کند و در نتیجه فضای ذخیره‌سازی را آزاد می‌کند.
معایب سیستم کانبان
سیستم مدیریت تامین کانبان به دلیل محدودیت های خاصی که اعمال می‌کند همیشه مناسب‌ترین روش نیست.
- کانبان هنگامی که جریان تولید به طور یکنواخت در طول سال توزیع می‌شود و در سری‌های کوتاه با حجم‌های مشابه سازماندهی می‌شود، نتایج بهینه را ارائه می‌دهد. اما اگر کسب‌وکار در معرض نوسانات شدید تقاضا باشد که نیاز به تعدیل‌های ناگهانی در تولید دارد، روش کانبان ناکارآمد است و توصیه نمی‌شود.
- اگر یکی از پیوندها از کار بیفتد، زنجیره تامین ممکن است با تاخیر مواجه شود (اگر کارتی گم شود یا به اشتباه صادر شده باشد).
- سیستم Kanban برای مقابله با تغییرات عمده در تکنیک‌های تولید محصول انعطاف‌پذیرترین سیستم نیست.
- اگر تامین کنندگان با دقت قوانین Kanban را برای تدارکات اجرا نکنند، به درستی کار نخواهد کرد.
سخن آخر
روش کانبان مانند تولید ناب، ریشه‌های خود را از سازنده خودرو ژاپنی تویوتا گرفته است. این روش به منظور بهبود کارایی تولید و کاهش ضایعات اجرا شد. فلسفه مدیریت تامین کانبان این است که هر مرحله از فرآیند تولید به موقع و بدون انباشت مواد، مواد خام مورد نیاز خود را تامین کند. اساساً، هر بار که مقدار معینی از مواد مصرف می شود، بلافاصله به شکل یک جعبه خالی یا یک قفسه خالی قابل مشاهده است. در این مواقع یک سیگنال بصری (معمولاً یک کارت) ارسال می‌شود تا مواد خام دوباره برای همان مقدار جایگزین شود. سیستم Kanban در مدیریت زنجیره تامین، به عنوان روشی ساده برای جلوگیری از ذخیره‌سازی بیش از حد، نفوذ پیدا کرده است.
سوالات متداول
- کانبان به چه معناست؟
کانبان یک کلمه ژاپنی به معنای تابلو، علامت یا کارت است. یک سیستم کانبان در درجه اول از نشانه‌های بصری برای سیگنال دادن به زمان انجام یک عمل خاص استفاده می‌کند.
- ریشه ایده کانبان از کجاست؟
روش مدیریت تامین کانبان یک روش مدیریت ژاپنی است و ریشه آن در شرکت خودروسازی تویوتاست.
- مزایای شیوه کانبان چیست؟
طراحی ساده و سهولت اجرا در هر محیط، کاهش موجودی‌ها و جلوگیری از تولید بیش از حد مهم‌ترین مزایای شیوه کانبان به شمار می‌روند.
محمد نجارکریمی | دکترای عالی مدیریت کسب و کار – مدیر ژاپنی ایران
