بهره‌وری سرمایه (Capital Productivity)

بهره‌وری سرمایه شاخصی است که اندازه‌گیری می‌کند سرمایه شرکت، مانند ماشین‌آلات، تجهیزات و زمین، با چه کارایی ارزش افزوده ایجاد می‌کند. فرمول آن "بهره‌وری سرمایه = ارزش افزوده ÷ دارایی‌های ثابت مشهود" است. این شاخص برای ارزیابی کارایی استفاده از سرمایه و بررسی بهینه‌سازی سرمایه‌گذاری و تخصیص منابع مفید است. به عنوان مثال، اگر معرفی تجهیزات پیشرفته باعث افزایش ارزش افزوده شود، بهره‌وری سرمایه افزایش می‌یابد. با این حال، اگر سرمایه‌گذاری بیش از حد افزایش یابد، خطر کاهش بهره‌وری سرمایه وجود دارد، بنابراین تعادل مهم است. در صنعت تولید، نیاز به بهبود این شاخص از طریق اقداماتی مانند افزایش نرخ بهره‌برداری و فرکانس استفاده، و به‌روزرسانی تجهیزات فرسوده وجود دارد. بهره‌وری سرمایه همچنین در تحلیل مالی استفاده می‌شود و به عنوان معیاری برای ارزیابی سودآوری و کارایی سرمایه‌گذاری شرکت، شاخصی ضروری برای مدیران اجرایی شرکت و مدیران کارخانه است.

بهره‌وری ارزش افزوده (Value-added productivity)

بهره‌وری ارزش افزوده شاخصی است که از تقسیم ارزش افزوده ایجاد شده توسط شرکت بر منابع مدیریتی (مانند نیروی کار و سرمایه) استفاده شده به دست می‌آید. فرمول آن "بهره‌وری ارزش افزوده = ارزش افزوده ÷ منابع ورودی" است. ارزش افزوده در اینجا به ارزش واقعی ایجاد شده توسط شرکت اشاره دارد که با کسر ورودی‌های میانی مانند هزینه‌های مواد اولیه و هزینه‌های برون‌سپاری از درآمد فروش محاسبه می‌شود. این معیار به ویژه در تولید اهمیت دارد زیرا اندازه‌گیری می‌کند که شما چه میزان ارزش اضافه می‌کنید، نه فقط چه مقدار تولید می‌کنید. به عنوان مثال، اگر ارزش افزوده همان محصول از طریق استفاده از فناوری پردازش پیشرفته افزایش یابد، این شاخص نیز بهبود خواهد یافت. تحلیل این ارقام امکان تصمیم‌گیری استراتژیک مانند تغییر به سمت محصولات با ارزش افزوده بالاتر یا بهبود فرآیندهای تولید را فراهم می‌کند.

بهره‌وری کل عوامل (Total factor productivity – TFP)

بهره‌وری کل عوامل (TFP) شاخصی است که بهره‌وری کلی را اندازه‌گیری می‌کند، شامل نه تنها منابع ورودی مانند نیروی کار و سرمایه، بلکه عوامل نامشهود مانند نوآوری فناورانه و کارایی. فرمول محاسبه آن "TFP = ارزش افزوده ÷ (ورودی نیروی کار + ورودی سرمایه)" است. این شاخص برای ارزیابی نتایجی استفاده می‌شود که صرفاً با افزایش یا کاهش ورودی‌ها قابل توضیح نیستند. TFP به ویژه در صنعت تولید اهمیت دارد. به عنوان مثال، اگر کارایی تولید از طریق معرفی فناوری‌های تولید جدید یا بهبود فرآیندها بهبود یابد، این به عنوان افزایش در TFP منعکس خواهد شد. با استفاده از این شاخص، می‌توانید بفهمید که نوآوری‌های فناورانه و بهبودهای مدیریتی شما چقدر خوب کار می‌کنند و تصمیمات استراتژیک برای تقویت رقابت‌پذیری خود اتخاذ کنید. علاوه بر این، TFP برای ارزیابی رقابت‌پذیری در سطح صنعت و بین‌المللی استفاده می‌شود و یک معیار عینی برای درک موقعیت شرکت شما فراهم می‌کند.

نرخ ارزش افزوده به فروش (Sales value added rate)

نرخ ارزش افزوده شاخصی است که نشان می‌دهد یک شرکت چه میزان ارزش افزوده نسبت به فروش خود ایجاد می‌کند. این معیار درصد ارزشی را که یک شرکت خود ایجاد می‌کند اندازه‌گیری کرده و برای ارزیابی سودآوری استفاده می‌شود. فرمول آن "نرخ ارزش افزوده به فروش = ارزش افزوده ÷ فروش × 100" است. در تولید، فرآیند پردازش مواد اولیه برای افزودن ارزش مهم است و این شاخص می‌تواند نتایج آن فرآیند را کمی‌سازی کند. به عنوان مثال، شرکت‌هایی که فناوری پیشرفته‌تر یا محصولات منحصر به فرد ارائه می‌دهند، تمایل دارند نرخ ارزش افزوده به فروش بالاتری داشته باشند. با تحلیل این ارقام، می‌توان اقدامات مشخصی را که منجر به بهبود ساختار درآمد و تقویت رقابت‌پذیری می‌شود، بررسی کرد. علاوه بر این، اگر نرخ ارزش افزوده به فروش پایین باشد، نیاز به بهبود از طریق کاهش هزینه و بهبود کارایی وجود دارد.

نسبت تجهیزات به نیروی کار (Labor equipment ratio)

نسبت تجهیزات به نیروی کار شاخصی از میزان دارایی‌های ثابت مشهود تخصیص یافته به ازای هر کارمند است و برای ارزیابی کارایی سرمایه‌گذاری شرکت استفاده می‌شود. فرمول آن "نسبت تجهیزات به نیروی کار = دارایی‌های ثابت مشهود ÷ تعداد کارکنان × 100" است، که در آن دارایی‌های ثابت مشهود شامل زمین، ساختمان، ماشین‌آلات و غیره می‌شود. نسبت تجهیزات به نیروی کار رقمی است که برای ارزیابی بهره‌وری و کارایی شرکت استفاده می‌شود. به عنوان مثال، نسبت بالای تجهیزات به نیروی کار معمولاً نشان‌دهنده افزایش اتوماسیون یا سرمایه‌گذاری‌های بزرگ است. با این حال، نسبت بالای تجهیزات به نیروی کار لزوماً با بهره‌وری بالا برابر نیست. همچنین لازم است نرخ بهره‌برداری تجهیزات، سطح فنی و مهارت‌های کارکنان را در نظر گرفت. برای بهبود نسبت تجهیزات به نیروی کار، سرمایه‌گذاری استراتژیک و استفاده مؤثر از امکانات موجود اهمیت دارد. علاوه بر این، با بهبود مهارت‌های کارکنان و ترویج چندمهارتی، می‌توانید نرخ بهره‌برداری از تجهیزات را افزایش داده و کارایی تولید را بهبود بخشید.

نسبت گردش دارایی‌های ثابت مشهود (Tangible fixed asset turnover ratio)

نسبت گردش دارایی‌های ثابت شاخصی است که نشان می‌دهد یک شرکت با چه کارایی از دارایی‌های ثابت خود، مانند تجهیزات و ماشین‌آلات، برای ایجاد فروش استفاده می‌کند. هر چه این رقم بالاتر باشد، استفاده از دارایی‌های ثابت کارآمدتر است. نحوه محاسبه: "گردش دارایی‌های ثابت مشهود = فروش ÷ دارایی‌های ثابت مشهود" برای مدیران اجرایی تولید و مدیران کارخانه، این شاخص عامل مهمی در ارزیابی کارایی سرمایه‌گذاری‌ها است. به عنوان مثال، اگر گردش پایین باشد، باید به فکر بهبود نرخ بهره‌برداری تجهیزات و واگذاری دارایی‌های غیر ضروری باشید. از سوی دیگر، نرخ گردش بیش از حد بالا ممکن است نشان‌دهنده فرسودگی یا بار بیش از حد تجهیزات باشد. بررسی منظم این شاخص برای تعیین زمان مناسب برای به‌روزرسانی یا توسعه تجهیزات مهم است.

بهره‌وری مواد (Material Productivity)

بهره‌وری مواد معیاری است که نشان می‌دهد مواد خام با چه کارایی به محصولات نهایی تبدیل می‌شوند. ما اتلاف مواد خام را به حداقل می‌رسانیم و اندازه‌گیری می‌کنیم که منابع با چه کارایی مورد استفاده قرار می‌گیرند. روش محاسبه: "بهره‌وری مواد = خروجی محصول ÷ ورودی مواد خام" بهره‌وری مواد شاخص مهمی است که مستقیماً کارایی استفاده از مواد خام را منعکس می‌کند. بهره‌وری بالای مواد به معنای اتلاف کمتر مواد خام و فرآیندهای تولید کارآمد است. راه‌های مؤثر برای بهبود این شاخص شامل بهینه‌سازی فرآیند تولید، بهبود بازدهی (yield) و کاهش نرخ نقص است.

نرخ تحقق برنامه (Plan achievement rate)

نرخ تحقق برنامه شاخصی است که نشان می‌دهد نتایج واقعی تا چه حد در مقایسه با برنامه‌های تولید و فروشی که از پیش تعیین شده‌اند، محقق شده‌اند. در صنعت تولید، نرخ تحقق برنامه شاخص مهمی برای اندازه‌گیری دقت و کارایی مدیریت تولید است. نرخ تحقق برنامه را می‌توان با استفاده از فرمول زیر محاسبه کرد: "نرخ تحقق برنامه = (نتیجه واقعی ÷ ارزش برنامه‌ریزی شده) × 100" نتیجه واقعی در اینجا به مقدار واقعی تولید شده یا فروخته شده اشاره دارد. همچنین، ارزش برنامه‌ریزی شده، مقدار هدف برنامه تولید یا برنامه فروشی است که از پیش تعیین شده است. نرخ تحقق برنامه برای اهداف مختلفی مانند بهبود دقت برنامه‌های تولید، بهینه‌سازی مدیریت موجودی و بهبود مهلت‌های تحویل استفاده می‌شود.

بهره‌وری تجهیزات (Equipment Productivity)

بهره‌وری تجهیزات شاخصی است که نشان می‌دهد چه میزان نتیجه (حجم تولید یا فروش) از طریق سرمایه‌گذاری در تجهیزات حاصل شده است. در صنعت تولید، تجهیزات عنصری حیاتی هستند که پایه فعالیت‌های تولیدی را تشکیل می‌ده دهند و بهبود بهره‌وری تجهیزات مستقیماً منجر به بهبود سودآوری می‌شود. بهره‌وری تجهیزات به یکی از روش‌های زیر محاسبه می‌شود:

• هنگام ارزیابی بر اساس ارزش پولی: "بهره‌وری تجهیزات = میزان فروش ÷ میزان سرمایه‌گذاری در تجهیزات" یا "میزان ارزش افزوده ÷ میزان سرمایه‌گذاری در تجهیزات"
• هنگام ارزیابی بر اساس کمیت: "بهره‌وری تجهیزات = حجم تولید ÷ ظرفیت تجهیزات"

انتخاب روش محاسبه به هدف ارزیابی و داده‌های موجود بستگی دارد. به عنوان مثال، اگر آن را بر اساس ارزش پولی ارزیابی کنید، برای تحلیل میزان کمک سرمایه‌گذاری به سودآوری شرکت مناسب است. از سوی دیگر، ارزیابی مبتنی بر حجم برای تحلیل دقیق کارایی استفاده از ظرفیت در یک تأسیسات خاص بهترین گزینه است.